Το φυσικό περιβάλλον

Η Ν. Άγιος Ευστράτιος είναι το τρίτο και μικρότερο νησί της Περιφερειακής Ενότητας Λήμνου. Από την προς Βορρά Ν. Λήμνο απέχει 19 ναυτικά μίλια. Το έδαφός του νησιού είναι λοφώδες με ενιαία κορυφογραμμή κατά μήκος βορρά-νότου, εκατέρωθεν της οποίας σχηματίζονται δευτερογενείς λοφοσειρές με ενδιάμεσες κοιλάδες που καταλήγουν στη θάλασσα. Οι υψηλότερες κορυφές είναι το Σημάδι (298 μ) και η Λεμονή Ράχη (288 μ). Η μεγαλύτερη πεδινή έκταση βρίσκεται στη θέση όπου είναι χτισμένος σήμερα ο οικισμός, κάτω από το λόφο του Αγίου Μηνά.

Το υψηλό επίπεδο διατήρησης του φυσικού χώρου αλλά και η αντικειμενική του αξία καθιστούν το νησί ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα οικοσυστήματα στον χώρο του Αιγαίου. Το νησί, μαζί με τη γύρω θαλάσσια περιοχή και τις βραχονησίδες που το περιβάλλουν, αποτελεί τόπο κοινοτικής σημασίας, οικότοπος του δικτύου Natura 2000.

Επιφανειακά νερά δεν υπάρχουν, με εξαίρεση τους εποχιακούς υγροτόπους που σχηματίζονται στις απολήξεις κάποιων ρεματιών κυρίως την άνοιξη, ωστόσο υπάρχουν πολλά υπόγεια νερά που συντηρούν το πλούσιο οικοσύστημα.

Το ανθρωπογενές περιβάλλον

Ο οικισμός και το νέο λιμάνι του Αγίου Ευστρατίου βρίσκονται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού. Το χωριό είναι σχετικά νέο, δεδομένου ότι μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1968 ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε ο (παραδοσιακός) αξιόλογος οικισμός και οικοδομήθηκε εξαρχής με ενιαίες προδιαγραφές, νέος οικισμός στο μοναδικό εκτεταμένο πεδινό τμήμα του νησιού. Ο νέος οικισμός χαρακτηρίζεται από το τυπικό ορθογώνιο ρυμοτομικό του σχέδιο, την κακή ποιότητα κατασκευών και την υποβαθμισμένη αισθητική τους.

Ο πληθυσμός του Δήμου Αγίου Ευστρατίου αυξήθηκε κατά 7,34% την περίοδο 1991 – 2001, ενώ το διάστημα 2001 – 2011 μειώθηκε κατά 12,05% στα 270 άτομα, φθάνοντας επίπεδα χαμηλότερα του 1991. H πληθυσμιακή πυκνότητα του Δήμου (6,07) υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (51,94), κατατάσσοντας το νησί στους πιο αραιοκατοικημένους Δήμους της.

Ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης, στον Δήμο Αγίου Ευστρατίου παρατηρείται μεγαλύτερη συγκέντρωση στα χαμηλότερα εκπαιδευτικά επίπεδα. Ειδικότερα η πλειονότητα των κατοίκων είναι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας (45,93%) και μεταδευτεροβάθμιας (22,22%) εκπαίδευσης, ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό των ατόμων που έχουν εγκαταλείψει το δημοτικό και είναι αναλφάβητοι (23,33%). Οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελούν το 8,52% του πληθυσμού του Δήμου οι οποίοι υπολείπονται σημαντικά του μέσου όρου της Περιφέρειας (13,07%).

Απασχόληση

Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται ως επί το πλείστον με γεωργία, την αλιεία και την κτηνοτροφία, ενώ υπάρχουν και λιγοστές επιχειρήσεις στον τομέα του τουρισμού. Η αγροτική δραστηριότητα περιορίζεται σε καλλιέργειες κυρίως για ιδιοκατανάλωση (κηπευτικά και λίγα ψυχανθή) και στην παραγωγή ζωοτροφών, ενώ υπάρχει περιορισμένη αμπελοκαλλιέργεια. Όσον αφορά την αλιεία, υπάρχουν περίπου 15 – 20 επαγγελματίες αλιείς, οι οποίοι αλιεύουν στα γύρω αλιευτικά πεδία. Τα σκάφη τους είναι μικρά (μικρότερα των 12 μέτρων) και η παραγωγή τους είναι 40 περίπου τόνοι αλιεύματα πρώτης ποιότητας.

Παρά τις σημαντικές της δυνατότητες, η κτηνοτροφία παραμένει κύρια απασχόληση για πολύ περιορισμένο αριθμό κατοίκων, έχει αποκλειστικά σχεδόν εκτατικά χαρακτηριστικά και δεν έχουν γίνει προσπάθειες τυποποίησης των εξαιρετικής ποιότητας προϊόντων. Εκτός της εκτεταμένης ιδιοκατανάλωσης, διακινούνται κυρίως ζώντα ζώα (δεν υπάρχει σφαγείο) και παραδοσιακά τυροκομικά προϊόντα (δεν υπάρχει τυροκομείο). Όσον αφορά τον τουρισμό, υπάρχουν συνολικά 9 επιχειρήσεις στον Άγιο Ευστράτιο οι οποίες δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο τομέα του τουρισμού και της σίτισης.